Innowacja pedagogiczna

 Przedszkole Samorządowe w Lutocinie

„Pomóż mi zrobić to sememu” –  wspieranie rozwoju dziecka w oparciu o elementy pedagogiki Marii Montessori

WSTĘP

Metoda Montessori to sposób osiągania celu wychowawczego, którym jest normalizacja uzyskiwana przez stany polaryzacji uwagi. Sposobem dążenia do celu jest pośrednie wychowanie przez tzw. przygotowane otoczenie, czyli korzystne edukacyjnie środowisko wychowawcze. W nim rozwija się dziecko, poznając świat zewnętrzny w obszarze wielu dziedzin oraz normy społeczno-moralne, których przestrzeganie pozwala wychowankowi stać się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Twórczyni Casa dei Bambini zależało na wspieraniu i udzielaniu pomocy wychowawczej w indywidualnym rozwoju, a także na wprowadzeniu dziecka w świat kultury i cywilizacji (koncepcja wychowania kosmicznego). Wychowanek miał się stać osobą samodzielną, odpowiedzialną, o wyraźnie wypracowanych postawach prospołecznych oraz proekologicznych.

Istotnym wyznacznikiem materialnego przygotowania otoczenia były pomoce rozwojowe. Montessori opracowała je empirycznie na drodze wieloletniej praktyki i obserwacji pracy dzieci. Wychowanek rozpoznaje, poznaje i odkrywa świat zgodnie z zasadą: od konkretu do abstrakcji. Stąd można spotkać się z określaniem pomocy jako „zmaterializowanej abstrakcji", ,,klucza do świata".

Dr Maria Montessori uważała, że najważniejsze jest traktowanie dziecka z takim szacunkiem, jakim darzymy osoby dorosłe. Wszystko opiera się na dziecku – tym jednym, indywidualnym, jego potrzebach i możliwościach (także gdy dziecko jest niepełnosprawne), tym czym ono się w tej chwili interesuje. To właśnie dziecko pokazuje dorosłemu, jak należy się uczyć świata, a my mamy tylko obserwować i podsuwać ciekawe materiały do pracy/zabawy.

Tytuł innowacji pedagogicznej: „Pomóż mi zrobić to samemu” – wspieranie rozwoju dziecka w oparciu o elementy pedagogiki Marii Montessori

Autor innowacji: mgr Monika Skowrońska

Typ innowacji: innowacja pedagogiczno - metodyczna

Miejsce realizacji: Przedszkole Samorządowe w Lutocinie

Zasięg: Innowacją pedagogiczną objęte będą dzieci z grupy „Muchomorki” 5-latki.

Czas realizacji: Działania innowacyjne prowadzone będą co miesiąc w formie bloków tematycznych wprowadzanych na początku miesiąca oraz umieszczania w kąciku tematycznym pomocy dydaktycznych dostępnych dla dzieci przez cały miesiąc, systematycznie uzupełnianych lub wymienianych w razie potrzeb. Poza tym w miarę możliwości raz w tygodniu przy realizacji tematów zgodnych z podstawą programową. Innowacja będzie realizowana od 2 października 2023 do 31 maja 2024.

Koszty i źródła realizacji: pomoce dydaktyczne niezbędne do realizacji innowacji przygotowywane będą z materiałów dostępnych w przedszkolu, a także z materiału przyrodniczego oraz przedmiotów codziennego użytku. Autor innowacji udostępni także prywatne pomoce dydaktyczne, a także będą one udostępnione przez jednego z rodziców będącego w ich posiadaniu. Wykorzystam także pomoce dostępne w przedszkolu, a wszelkie materiały potrzebne do wykonania pomocy zakupione będą ze środków wpłacanych przez rodziców na wyprawkę przedszkolną.

Opis innowacji:

Wdrażanie nowatorskiej metody polegać będzie m.in. na wykorzystaniu jej idei, ale także innowacyjnych pomocy dydaktycznych pedagogiki, głównie stworzonych z przedmiotów praktycznego życia, w miarę możliwości z oryginalnych.

Maria Montessori podkreślała, że „dzieciństwo, a zwłaszcza wiek przedszkolny to najważniejszy okres dla rozwoju człowieka. W tym czasie zachodzą wszystkie podstawowe procesy twórcze nadające kształt osobowości. Dziecko posiada wewnętrzną siłę - energię, która rodzi  spontaniczną aktywność, niezbędną do jego rozwoju”. Zdaniem M. Montessori do 6. roku życia buduje się charakter i inteligencja dziecka. Jest to okres najbardziej chłonnego umysłu, czyli największych możliwości dziecka.

Jakże ważne w okresie edukacji przedszkolnej jest doskonalenie motoryki dużej i małej oraz rozwijanie sprawności manualnych, które są przydatne w nauce pisania, a przede wszystkim w doskonaleniu sprawnego chwytu narzędzia pisarskiego. Sprawność ramienia, nadgarstka, palców doskonali się właśnie przez ruch, manipulowanie, przenoszenie, przekładanie, przesypywanie, przelewanie, chwyt pęsety, szczypiec czy zakraplacza, a niekoniecznie od razu przez utrzymanie w dłoni ołówka i kredki. Takie czynności fachowo noszą nazwę „transferu za pomocą różnych narzędzi”. Mamy tutaj przykład nauki „dwa w jednym”. Przez korzystanie z tego typu pomocy, dzieci ćwiczą nie tylko sprawność manualną, przygotowującą do pisania, ale także doskonalą umiejętności z zakresu życia praktycznego, metodą Montessori. Ćwiczenia z zakresu życia praktycznego i czynności samoobsługowych, potrzebnych podczas ubierania, dzieci praktykowały także ucząc się zapinać i rozpinać guziki, witki, rzepy, klamry, rozsuwając i zasuwając zamek, wiążąc sznurówki czy kokardki. Wszystko w oparciu o pomoce dydaktyczne.

Wzrok, dotyk, słuch, smak  to m.in. podstawowe zmysły człowieka, za pomocą których poznajemy świat. Dziecko wykorzystując zmysły, a także emocje, szybciej się uczy i zapamiętuje. Dlatego też we wdrażanej innowacji pedagogicznej, wykorzystane zostaną niektóre sensoryczne pomoce dydaktycznego z zakresu „Materiału Rozwojowego” Marii Montessori.

Realizując innowację, dajemy dziecku przestrzeń oraz czas, jesteśmy o krok za nim, aby mogło „wykrzesać” z siebie potencjał. Dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności. Dzięki samodzielnemu wykonywaniu czynności, budują w sobie poczucie własnej wartości i sprawstwa, które stanowią solidny fundament w dorosłym życiu. Nauczyciel wspiera, pomaga, ale nie narzuca podopiecznemu, co w danej chwili ma robić czy z jakiej pomocy korzystać.

Zdecydowałam się na wprowadzenie właśnie takiej innowacji, ze względu na dość znaczne zróżnicowanie rozwojowe dzieci w grupie, której jestem wychowawcą. Wiele dzieci w grupie przewyższa możliwościami zadania dedykowane do ich wieku rozwojowego, dlatego też potrzebują dodatkowych zadań z jakimi będą mogły się mierzyć. Z drugiej strony jednak jest grono dzieci, które nie radzą sobie z proponowanymi im zadaniami. Chciałabym wiec jeszcze bardziej dostosować zadania do ich możliwości i dzięki innowacyjnym pomocom sprawić, że nadrobią one to z czym sobie nie radzą pracując tradycyjnymi metodami i pomocami. Myślę, że elementy metody opracowanej przez Marię Montessori będą niezwykle pomocne. 

Sposób realizacji innowacji pedagogicznej:

            Innowacja pedagogiczna realizowana będzie w przedszkolu w grupie dzieci 5-letnich. Innowacyjność pedagogiczno - metodyczna polegać będzie na wprowadzeniu nowoczesnych metod zabawowych, twórczych w przedszkolu opartych w głównej mierze na korzystaniu z innowacyjnych pomocy edukacyjnych stworzonych w oparciu o pomoce stworzone przez Marię Montassorii. Nauczyciel w grupie przedszkolnej będzie pełnić  rolę moderatora, zachęcać dzieci do korzystania z pomocy, udzielać porad w ich wykorzystaniu, może naprowadzić, jednak nie podpowiada, zaspokajać ich naturalne potrzeby poznawcze, ciekawość, tworzyć sprzyjające warunki wspólnej i zgodnej twórczej zabawy oraz warunki do nauki przez odkrywanie, samodzielne doświadczania oraz przeżywanie dla wszystkich dzieci o zróżnicowanych predyspozycjach fizycznych i intelektualnych. W trakcie zajęć prowadzonych metodą M. Montessori nie będzie narzucał jednak aktywności, będzie wspierał, jednak to dziecko będzie decydowało z jakiej pomocy aktualnie chce skorzystać i czego się nauczyć. Nauczyciel udostępni określoną pulę pomocy, dzieci natomiast mają samodzielnie z nich korzystać i intuicyjnie zdobywać wiedzę.

  Działania innowacyjne realizowane będą w czasie zalecanym w podstawie programowej wychowania przedszkolnego - "dwie piąte czasu nauczyciel może dowolnie zagospodarować". W naszym przedszkolu w grupie 5 – latków „Muchomorków” część tego czasu będzie wykorzystana na wdrożenie działań innowacyjnych.

Na początku każdego miesiąca nauczyciel będzie prezentował dzieciom temat przewodni, którego będą dotyczyły pomoce edukacyjne dostępne w przygotowanym „Kąciku pomocy Montessori” oraz same pomoce. Zapoznawał będzie z zasadami ich korzystania oraz zasadami utrzymywania porządku. Tematy poszczególnych miesięcy dostępne będą w tabeli poniżej.

Ponadto w miarę możliwości w każdym tygodniu, oprócz zajęć realizowanych tradycyjnym tokiem podstawy programowej, jedno wybrane zajęcie, będzie realizowane w oparciu o elementy metody Marii Montessori. Zajęcie to będzie wybierane w oparciu o aktualne zainteresowania i możliwości dzieci oraz dostępność pomocy dydaktycznych.

Dodatkowo do tradycyjnej metody świętowania urodzin w naszym przedszkolu dołączymy „Montesoriańskie urodziny”, których opis znajduje się programie poniżej.

Chcę także zorganizować wycieczki, których tematyka i realizacja wpisze się w zasady, którymi kierowała się Maria Montessori.

Głównym celem innowacji jest:

Celem innowacji pedagogicznej jest wspomaganie indywidualnego rozwoju dzieci, nauka koncentracji, samodzielnego działania, nabycie umiejętności samokontroli błędu – czyli dziecko metodą prób i błędów dochodzi samo do prawidłowego rozwiązania zadania. Nauczyciel staje się obserwatorem.

Cele ogólne:

• podniesienie jakości pracy przedszkola w zakresie stosowania nowoczesnych metod zabawowych twórczych z elementami doświadczania, obserwowania, czy eksperymentowania;
• zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych przez wpieranie ich ciekawości, aktywności, samodzielności i możliwości rozwojowych,
• doskonalenie pracy nauczycieli, umiejętność wdrażania do praktyki edukacyjnej innowacji

Cele szczegółowe:

            W odniesieniu do dzieci:

• zainteresowanie otaczającym światem;
• poznawanie wielorakości, złożoności i bogactwa świata;
• stymulowanie rozwoju, kreatywności, myślenie i ekspresji;
• rozwijanie naturalnej zdolności dziecka do stawiania pytań;
• poszerzanie wiedzy, poznanie nowych pojęć;
• sprawianie radości z możliwości działania;
• pomoc w odkrywaniu potencjału dziecka;
• kształtowanie zdolności do analizowania, ciekawości badawczej;
• umiejętne korzystanie z różnorodnych przyborów edukacyjnych, także pochodzenia przyrodniczego

• poszukiwanie wiedzy o świecie;

• rozwijanie spostrzegawczości, twórczości i kreatywności;
• umiejętne zastosowanie przez nauczycieli nowoczesnych metod pracy z elementami eksperymentu oraz nowatorskich rozwiązań pedagogicznych.

ZASADY INNOWACJI:

            Dzieci najlepiej wzbogacają swoją wiedzę, doskonalą swoje umiejętności praktyczne w obcowaniu z otaczającym je światem przez samodzielne działanie zgodne z ich zainteresowaniami i możliwosciami. W czasie prowadzenia innowacji będą wykorzystywane:

Metody: zabawowo-twórcza, zadaniowa, projektowania sytuacji edukacyjnych, warsztatowa, doświadczalna z elementami eksperymentu

Formy: indywidualna, grupowa

Środki dydaktyczne: lupy,  materiał przyrodniczy, materiał plastyczno-konstrukcyjny, zestaw do doświadczeń, pensety, nożyczki, cyfry, litery, kolorowe kartki, szablony, wzorniki, itp.